(ur. 19 maja 1955 w Warszawie) – polski teatrolog, poeta, eseista, pisarz.

Debiutował jako poeta w 1972 wierszem pt. Zamknięte drzwi, opublikowanym w rubryce Kramik poetycki na łamach dziennika „Kurier Polski”. W latach 1972-75 pisywał teksty piosenek dla zespołu „Trapiści”, działającego przy kościele pod wezwaniem św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej. W latach 1974-76 wraz z Krzysztofem Jaworskim organizował happeningi poetyckie odbywające się w Warszawie i Podkowie Leśnej. W 1974 roku podjął studia polonistyczne na UW, następnie od 1975 roku kontynuował studia na Wydziale Wiedzy o Teatrze Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (PWST) w Warszawie; w 1979 roku uzyskał magisterium na podstawie pracy Oświetlenie w teatrach warszawskich, napisanej pod kierunkiem prof. Zbigniewa Raszewskiego.

Jako tłumacz debiutował w 1976 roku przekładem z języka rosyjskiego wiersza Pietrusia Browki pt. Warszawie, opublikowanym w piśmie „Przyjaźń” (nr 3).W latach 1979-81 pełnił funkcję konsultanta programowego w Teatrze Powszechnym w Warszawie. W 1979 roku napisał i wyreżyserował w alternatywnym Teatrze Podkowa spektakle Krzyżewski oraz Ameryka odkrywa Amerykę. W latach 1979-82 należał do redakcji wydawanego przez Teatr Muzyczny w Gdyni rocznika „Teatr Muzyczny” (ukazały się trzy numery). Rozwijał twórczość literacką i publicystyczną, zamieszczając wiersze, artykuły, recenzje teatralne, a także wydania utworów i korespondencji z konspiracyjnego archiwum „Wisła”, zgromadzonego przez jego ojca, Zbigniewa Mitznera, m.in. w „Za Wolność i Lud” (1975; tu art. podp. (p.m.)), „Kulturze” (1976), „Itd” (1977), „Pamiętniku Teatralnym” (1977, 1979, 1981, 1983, 1988), „Poezji” (1977-78, 1981; tu m.in. noty podp. P.M.), „Dialogu” (1978, 1981, 1986-87, 1999), „Literaturze” (1979, 1981), „Nowym Wyrazie” (1979-80), „Meandrze” (1980-83; tu stała współpraca jako recenzent teatralny), „Odrze” (1981, 1987), „Więzi” (1984, 1987-88), „Powściągliwości i Pracy” (1985, 1988), „Russkoj Mysli” (Paryż; 1985-86; tu artykuł podp. pseud.: Paweł Jankowski), „Kronice Warszawy” (1986, 1988), „Literaturze Ludowej” (1986), a także w czasopismach wydawanych poza cenzurą: „Arce” (1983), „Nowym Zapisie” (1983; tu rejestr bibliograficzny książek wspólnie z W.W. Wiśniewskim podp. Bibliofil), „Karcie” (1984-89; także podp. pseud.: Jan Pławski; członek redakcji do 1997), „Arce” (Wybór) (1985-87; także podp. pseud.: Jan Pławski), „Kulturze Niezależnej” (1986).

Od kwietnia do września 1980 roku wraz z Krzysztofem Jaworskim prowadził działające poza cenzurą wydawnictwo Oficyna Wydawnicza P.T. Spółka Poetów w Podkowie Leśnej, w którym ukazało się 11 tomików w większości w jego opracowaniu graficznym (nazwę wydawnictwa ujawniono w ostatnim tomiku z tej serii); wydawnictwo reaktywowano w 1990 roku (działało do roku 1999). W latach 1981-89 był kierownikiem redakcji literackiej niezależnego Wydawnictwa „Krąg”, a od grudnia 1981 roku członkiem rady tego wydawnictwa. W 1981 roku założył i do 1982 roku redagował Almanach Wydawnictwa „Krąg” pt. „Silva Rerum” (ukazały się dwa numery; tu w 1981 nota programowa podp. Redakcja). W latach 1981-84 odbywał studia doktoranckie w Instytucie Sztuki (IS) PAN. W latach 1981-83 należał do SDP oraz do Koła Młodych przy Oddziale Warszawskim ZLP.

Od kwietnia do sierpnia 1982 roku był internowany w zakładzie karnym w warszawskiej dzielnicy Białołęka. W latach 1984-85 pełnił funkcję konsultanta repertuarowo-literackiego w Teatrze Polskim w Szczecinie. Równocześnie do 1986 roku pracował w Muzeum im. A. i J. Iwaszkiewiczów w Stawisku. W 1985 roku uzyskał w IS PAN doktorat na podstawie rozprawy pt. Postać Tadeusza Kościuszki w teatrze polskim 1803-1983 (promotor prof. Z. Raszewski).

W latach 1985-89 był redaktorem naczelnym drugoobiegowego czasopisma „Rocznik Podkowiański” (ukazały się 3 numery). W latach 1986-92 pełnił funkcję kierownika literackiego Teatru im. S. Jaracza w Łodzi; zredagował wówczas wiele programów teatralnych. W 1987 roku był współzałożycielem Archiwum Wschodniego, gromadzącego relacje Polaków represjonowanych w ZSRR. W latach 1987-89 był zatrudniony na stanowisku adiunkta na Wydziale Wiedzy o Teatrze PWST w Warszawie. W listopadzie 1987 roku przebywał w Paryżu na stypendium przyznanym przez Niezależny Komitet Nauki. W 1989 roku został członkiem SPP. W latach 1990-91 był zastępcą redaktora naczelnego oficyny wydawniczej Interim. W latach 1990-93 prowadził stały felieton pt. Archiwum wschodnie w Radiu Wolna Europa. W 1990 roku otrzymał nagrodę Fundacji Polcul (Australia). Kontynuował współpracę z wydawanym wcześniej w drugim obiegu, a od 1991 roku legalnie, kwartalnikiem poświęconym historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX w. „Karta”; w piśmie tym drukował do 2008 roku m.in. opracowania wspomnień więźniów z pobytów w obozach GUŁagu oraz działaczy opozycji, a także tłumaczenia z języka rosyjskiego. Współpracował również z Ośrodkiem „Karta”.

W 1991 roku został członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia „Memoriał” oraz inicjatorem i koordynatorem współpracy z tym Stowarzyszeniem, m.in. organizował kilka międzynarodowych konferencji poświęconych historii XX wieku, kierował także międzynarodowym programem badawczym Wspólne miejsce – Europa Wschodnia, a w latach 1992-2007 był członkiem redakcji rosyjskiego czasopisma „Karta”, wydawanego przez Stowarzyszenie „Memoriał” w Riazaniu.

Podjął stałą współpracę z „Zeszytami Literackimi” oraz z miesięcznikiem „Dialog”. Wiersze, artykuły, felietony, recenzje, tłumaczenia z języka rosyjskiego publikował m.in. na łamach pism: „Kultura” (Paryż; 1989, 1997), „Odra” (1990, 2000), „Pamiętnik Teatralny” (1990, 2010), „Kresy” (1993, 2005-06, 2009), „Podkowiański Magazyn Kulturalny” (1993-2014), „Krzywe Koło Literatury” (1997), „Kwartalnik Artystyczny” (1997, 2001, 2008, 2011, 2016), „Rzeczpospolita” (1997, 2000-01, 2003), „Tygodnik Powszechny” (1997, 2005, 2007), „Koło” (1998), „Zeszyty Historyczne” (Paryż; 1998, 2007-08), „Gazeta Wyborcza” (1999, 2000, 2008, 2014, 2016), „Więź” (1999, 2001, 2011), „Pracownia” (2000-01), „Teatr” (2000, 2002, 2005, 2007), „Literatura na Świecie” (2001), „Topos” (2004, 2007, 2010; tu m.in. arkusz poetycki Słowa ruchome nr 2-3, 2016), „Teksty Drugie” (2005-07), „Twórczość” (2006-07, 2010, 2013-14, 2018), „Przegląd Polityczny” (2009), „Colloquia Litteraria” (2012, 2015-16), „Pamiętnik Literacki” (2012, 2014), „Miasteczko Poznań” (2016), „Nigdy Więcej” (2016), „Konteksty” (2017), „Ruch Muzyczny” (2018).

Utwory poetyckie ogłaszał też w czasopismach wydawanych za granicą, m.in. w rosyjskich „Utro” (1996), „Arion” (2002), „Zwiezda” (2009), „Kovčeg” (2013), białoruskim „Kałosie” (1998), kosowskim „Jeta e Re” (2002), francuskim „Poésie” (2004), litewskim „Naujoji Romuva” (2007), czeskim „Protimluv” (2011, 2013) oraz w słoweńskim piśmie „Apokalipsa” (2012). W 1998 roku przeprowadził się z Podkowy Leśnej do Warszawy. W latach 1999-2000 był zatrudniony na stanowisku adiunkta w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych UW, a od 1999 na Wydziale Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (UKSW) w Warszawie; w 2000-08 pełnił funkcję prodziekana wydziału, a w latach 2008-09 dyrektora Instytutu Filologii Polskiej.

W pracy naukowej zajął się literaturą polską po 1918 (zwłaszcza biografią i twórczością Jarosława Iwaszkiewicza i literaturą wojenną) oraz polsko-rosyjskimi związkami literackimi. W 1999-2000 wchodził w skład jury konkursu Fundacji Kultury „Małe Ojczyzny. Tradycja dla Przyszłości”. W 2000 roku objął funkcję zastępcy redaktora naczelnego wydawanego w Warszawie w języku rosyjskim miesięcznika „Nowaja Polsza”; na jego łamach zaczął publikować też artykuły oraz wiersze. W 2003 roku uzyskał habilitację na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego na podstawie rozprawy pt. Na progu. Doświadczenia religijne w tekstach Jarosława Iwaszkiewicza. W 2004 roku został profesorem nadzwyczajnym na UKSW. W latach 2004-08 był członkiem Komisji Edukacji Szkolnej i Akademickiej Komitetu Nauk o Literaturze PAN. W 2006 roku został członkiem Rady Fundacji „Borussia”, a w 2008 także Rady Redakcyjnej czasopisma „Borussia”. W 2007 roku wszedł w skład jury Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. C.K. Norwida, a w 2012 jury Nagrody im. R. Kapuścińskiego. W 2008 roku został członkiem Międzywydziałowej Komisji PAU do Badań Diaspory Polskiej. W 2010 roku wszedł do Rady Naukowej Stowarzyszenia „Memoriał” w Sankt Petersburgu. W 2012 roku został członkiem komitetu redakcyjnego kwartalnika „Tekstualia” (tu też artykuły, wiersze oraz przekłady z języka rosyjskiego i ukraińskiego) oraz redaktorem serii Biblioteka Zapomnianych Poetów Ośrodka Brama Grodzka w Lublinie. W 2013 otrzymał tytuł naukowy profesora. W tymże roku wszedł w skład kolegium redakcyjnego czasopisma „Vestnik LGU [Leningradskij Gosudarstvennyj Universitet. St. Peterburg] im. A.S. Puszkina. Filosofia” . W latach 2013-17 był kierownikiem międzynarodowego programu badawczego W poszukiwaniu misji emigracji. Polsko-rosyjskie kontakty literackie 1919-1989. Za działalność naukową otrzymał dwukrotnie Nagrodę Rektora UKSW (2004, 2012), a za twórczość eseistyczną Nagrodę „Zeszytów Literackich” im. J. Czapskiego (2012).

Wyróżniony m.in. odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2001), Srebrnym Krzyżem Zasługi (2005), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2009).

BIBLIOGRAFIA

• Dusza z ciała wyleciała (poezje; Oficyna Wydawnicza P. T., Podkowa Leśna 1980)
• Z czasem (poezje; Podkowa Leśna 1980)
• Poeta w ruinach teatru (szkice teatralne i antologia; [b.m.w.] 1981)
• Wacław Maciejowski i jego uczniowie (zawiera również: Ćwiczenia wierszem łacińskie uczniów klasy VI Liceum Warszawskiego w r. 1820 pod przewodnictwem profesora Wacława Aleksandra Maciejowskiego robione, [b.m.w.] 1981; seria: "Łacina w dawnej szkole")
• Podróż do ruchomego celu (poezje; Przedświt - Warszawska Niezależna Oficyna Poetów i Malarzy, 1985)
• Teatr światła i cienia: oświetlenie teatrów warszawskich na tle historii oświetlenia od średniowiecza do czasów najnowszych (eseje teatralne; Państwowy Instytut Wydawniczy 1987​)
• Zmiana czasu (poezje; Oficyna Wydawnicza P. T. - Spółka Poetów, Podkowa Leśna 1990)
• Las (poezje; rysunki Urszula Słonina-Święcicka; Galeria Parawany, Podkowa Leśna 1996,​)
• Hans wieczny tułacz (Koło Podkowy, Podkowa Leśna 1999)
• Hania i Jarosław Iwaszkiewiczowie: esej o małżeństwie (szkice literackie; Wydawnictwo Literackie 2000​)
• Myszoser (poezje; Przedświt 2000​)
• Kto gra "Antygonę"? O tragicznych przyczynach i skutkach (szkice literackie; Aula, Podkowa Leśna 2002​; Nominacja do Nagrody im. Władysława Reymonta)
• Teatr Tadeusza Kościuszki: postać Naczelnika w teatrze 1803-1994 (Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2002​)
• Na progu: doświadczenia religijne w tekstach Jarosława Iwaszkiewicza (szkice literackie; Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2003​)
• Zagrać wszystko (szkice teatralne; Twój Styl 2003​)
• Pustosz (poezje; tCHu 2004)
• Gabinet cieni (szkice wspomnieniowe; Fundacja Zeszytów Literackich 2007; Nominacja do Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza)
• Podmiot domyślny (poezje; tCHu 2007​; Nominacja do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius 2008)
• Dom pod świadomością (poezje; tCHu 2008​; Nominacja do Nagrody Cogito)
• Niewidy (poezje; tCHu 2009​)
• Biedny język. Szkice o kryzysie słowa i literaturze wojennej (Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 2011)
• Kropka (poezje; tCHu 2011​; Nominacja do Nagrody Literackiej Nike 2012[7])
• Klerk w studni (poezje; tCHu, 2016; Nominacja do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego 2017)
• Ulica tablic (poezje; tCHu, 2017; Nominacja do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego 2018, nominacja do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy 2018)
• Siostra (poezje; tCHu, 2019; Nominacja do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego 2020)