Aktualności
20 lipca w wieku 94 lat zmarła jedna z najwybitniejszych współczesnych polskich poetek, Urszula Kozioł. W minionym roku otrzymała Nagrodę Literacką „Nike” za tom Raptularz.
Urszula Kozioł urodziła się 20 czerwca 1931 roku w Rakówce w rodzinie nauczycielskiej. Po wojnie, którą spędziła na Zamojszczyźnie, studiowała polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim. Zaliczana jest do tak zwanego pokolenia „Współczesności”. W początkach kariery literackiej publikowała między innymi we „Współczesności” właśnie, a także w „Tygodniku Kulturalnym” i „Poezji”. Jej wiersze i artykuły ukazywały się również w „Odrze”, gdzie w latach 1972–2022 kierowała działem literackim. Od 1970 roku współpracowała ze Studenckim Teatrem „Kalambur”. Była członkinią Polskiego PEN Clubu, a w 1989 roku należała do założycieli Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
W poezji pozostawiła ślad swoich wędrówek i podróży, jako zapalona podróżniczka przemierzyła bowiem Europę i Amerykę. Wiersze Urszuli Kozioł wyróżnia potrzeba odwoływania się do całego bogactwa przyrody i ogromnych, nieraz bardzo egzotycznych zasobów kultury. Tłem dla jej krajobrazów są ogrody Edenu lub Wersalu; tłem dla zakochanych – prowansalska liryka miłosna, opowieść o Tristanie i Izoldzie, historia Otella lub Penelopy. Poetka dbała o zderzenie mitu i codzienności, które jest zadaniem dla języka, przez co stanowi głęboką refleksję nad światem i kondycją człowieka. Ponadto jej poezja jest pełna precyzyjnych, wyrafinowanych konstrukcji językowych, które tworzą unikalny styl.
Na jeden z jej najnowszych tomów, Momenty, składają się poruszające i głęboko refleksyjne utwory, które dotyczą takich tematów jak samotność, przemijanie i odchodzenie. Wiersze w tym zbiorze to elegie ukazujące różne etapy i stopnie oddalania się od teraźniejszości oraz wygasania relacji międzyludzkich. Jest to autentyczna, autobiograficzna, a zarazem najmroczniejsza wypowiedź Urszuli Kozioł. Z kolei nagradzany tom Raptularz to zbiór wierszy, w którym autorka kontynuuje poetyckie i refleksyjne poszukiwania tematów dotyczących ludzkiej egzystencji – kruchości życia, piękna codzienności oraz przemijania. Utwory te są pełne dojrzałego humanizm, podziwu i nadziei na przeżycie kolejnych cudów codzienności. Swoją poetycką wrażliwość językową Kozioł przenosiła do prozy, co nadaje jej tekstom wyjątkowy rytm. Utwory prozatorskie jej autorstwa są pełne empatii i zrozumienia dla ludzkich emocji oraz doświadczeń.
Poetka była nominowana do prestiżowych nagród literackich, między innymi do Nagrody Poetyckiej Orfeusz za tomy Klangor (2015), Ucieczki (2017), Momenty (2023) oraz Raptularz (2024), a także do Nagrody Literackiej „Nike” za tomy Supliki (2006), Klangor (2015) oraz Ucieczki (2017). Otrzymała „Nike” za tom Raptularz (2024). Urszula Kozioł otrzymała też między innymi Nagrodę im. Władysława Broniewskiego (1964), Nagrodę im. Stanisława Piętaka (1965), Nagrodę Fundacji im. Kościelskich (1969), miasta Wrocławia i Ministra Kultury i Sztuki. W 1998 uhonorowano ją Literacką Nagrodą Polskiego PEN Clubu. Otrzymała też nagrody międzynarodowe: Nagrodę Literacką im. Eichendorffa (2002) oraz Złotego Centaura przyznawanego przez włoską Akademię Sztuki i Pracy w Salsomaggiore (1982). Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1974), Krzyżem Kawalerskim (1981) i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1997), Odznaką honorową ZAiKS-u (2009), Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2024).
Utwory Urszuli Kozioł były przekładane na liczne języki obce i znalazły się w antologiach w językach angielskim, chińskim, chorwackim, czeskim, francuskim, greckim, hiszpańskim, niderlandzkim, niemieckim, rumuńskim, serbskim, węgierskim, włoskim.