Aktualności
W 1831 roku, kiedy Adam Mickiewicz odwiedził pałac w Śmiełowie, poznał Konstancję Łubieńską – według plotek będącą pierwowzorem dla postaci Telimeny. Trzy tygodnie pobytu wieszcza w Śmiełowie wystarczyły, aby miejsce stało się centrum kultu, którym do dziś otacza się w Wielkopolsce autora „Dziadów”. Obecnie w klasycystycznym pałacu w mieści się Muzeum im. Adama Mickiewicza.
Należący do pereł polskiej architektury Pałac w Śmiełowie powstał w końcówce XVIII wieku. Jest dziełem wybitnego architekta Stanisława Zawadzkiego. Zbudowany na planie podkowy obiekt otacza ogród krajobrazowy, będący miniaturą parku angielskiego – architekt nie tylko wyposażył pałac w monumentalny portyk joński czy neopalladiańskie arkadowe galerie, ale także potrafił wykorzystać piękno przyrody, która była tu przed nim.
W 1784 roku pałac zakupił Andrzej Gorzeński herbu Nałęcz, a później przejął go po nim jego syn Hieronim, który, prowadząc majątek, podjął działalność konspiracyjną. Leżący wówczas przy granicy Rosji i Prus pałac stał się ośrodkiem patriotycznej kontrabandy, a w czasie powstania listopadowego, miejscem przerzutu ochotników do Królestwa. Adam Mickiewicz zatrzymał się w majątku, wioząc ze sobą pisma od Legacji Polskiej w Paryżu dla Rządu Narodowego.
W czasie trzytygodniowego pobytu w majątku Gorzeńskich Mickiewicz występował pod przybranym nazwiskiem Adam Műhl, a także jako rzekomy kuzyn właścicieli i nauczyciel ich synów. Do powstania wieszcz próbował przedostać się w nadgranicznej wsi Komorze, ale wobec zbliżającej się klęski zmuszony był do powrotu. To właśnie w Śmiełowie dotarła do niego wiadomość o upadku obrony Warszawy. Wiąże się z tym opowieść o drzewku dębowym, które tego dnia poeta miał posadzić w parku, wygłaszając jednocześnie sentencję o odrodzeniu Polski. Rosnące do lat dwudziestych XX wieku drzewo było otoczone szczególnym kultem i na długie lata stało się symbolem nadziei.
Wśród postaci, z którymi poeta spotykał się w Śmiełowie, była siostra Antoniny Gorzeńskiej – Konstancja Łubieńska, z którą najpierw połączył Mickiewicza romans, a później przyjaźń trwająca do końca jego życia. Odnotowano także zainteresowanie poety polskimi obyczajami pielęgnowanymi w dworze śmiełowskim. Nic dziwnego, że niektóre fragmenty „Pana Tadeusza” łączono potem z opowieściami, które w Śmiełowie jeszcze przez lata przechodziły z ust do ust.
W 1886 roku podupadający wówczas majątek zakupił Franciszek Chełkowski. To właśnie jego syn Józef, a w szczególności żona Józefa – Maria, rozwinęli w Śmiełowie kult wieszcza. W 1931 roku postawili oni nawet Mickiewiczowi pomnik. Dzięki Chełkowskim Śmiełów rozkwitł na nowo, stał się swego rodzaju domem otwartym i zaczął przyciągać wielu spośród wybitnych polskich intelektualistów, artystów i ludzi kultury. W pałacu okresowo przebywali m.in.: Henryk Sienkiewicz, Jan Ignacy Paderewski, Wojciech Kossak, Władysław Tatarkiewicz czy generał Józef Haller.
Od 1970 roku pieczę nad obiektem sprawuje Muzeum Narodowe w Poznaniu, dzięki któremu w Śmiełowie powstało Muzeum im. Adama Mickiewicza. Na miejscu zwiedzający mogą nie tylko zapoznać się z historią śmiełowskiego majątku, ale także bliżej przyjrzeć się spuściźnie autora „Pana Tadeusza” – choćby oglądając oryginalne manuskrypty poety, jego portrety z epoki albo ilustracje do utworów wieszcza.
***
To właśnie z historią pobytu Adama Mickiewicza w pałacu w Śmiełowie, ukazaną „oczami” Marii Chełkowskiej, możemy zapoznać się za sprawą słuchowiska „Adam Mickiewicz w pałacu w Śmiełowie” w reżyserii Tomasza Mana, które powstało z inicjatywy Instytutu Książki. Premiera pierwszej części słuchowiska odbędzie się już w niedzielę 13 listopada o godzinie 22:00 na antenie radiowej Trójki. Druga część zostanie wyemitowana 20 listopada. W słuchowisku wystąpili: Jędrzej Hycnar, Karolina Gorczyca, Andrzej Mastalerz, Marcin Przybylski, Katarzyna Strączek, Adam Cywka, Krzysztof Stelmaszyk i Mateusz Kmiecik.