Księgarnie są kameralnymi instytucjami kultury. Już jutro Dzień Księgarza
Więcej niż sklep z książkami
Księgarnie lokalne to dziś coś więcej niż tylko miejsca, w których można kupić książki – pełnią one coraz częściej rolę nowoczesnych centrów kultury, w których bierze się udział w spotkaniach autorskich, warsztatach, klubach książki. Księgarze i księgarki zaś nierzadko kształtują czytelnicze gusty, służąc fachową wiedzą i radą podczas wyboru książek.
– Książka nie jest towarem, lecz dobrem kultury, księgarnie nie są sklepami, tylko kameralnymi instytucjami kultury, w których rocznie odbywa się po kilkadziesiąt wydarzeń literackich: spotkań autorskich, dyskusji czy warsztatów. Od tego, jak postrzegamy książkę, zależy, jakim jesteśmy społeczeństwem. Księgarnie są nam bardzo potrzebne i dlatego Instytut Książki tak wytrwale je wspiera – podkreśla Grzegorz Jankowicz, dyrektor Instytutu Książki.
Dzień Księgarza i wsparcie dla księgarń
Początki Dnia Księgarza sięgają dwudziestolecia międzywojennego. W 1932 roku na rynku książki wprowadzono nowe zasady udzielania rabatów księgarzom przez wydawców: przy zamówieniu tuzina egzemplarzy jednego tytułu wydawca dodawał bezpłatnie egzemplarz trzynasty, co stanowiło w praktyce dodatkowy rabat w wysokości 8,3%. Stąd wzięła się tradycja, aby Święto Księgarza obchodzić trzynastego dnia dwunastego miesiąca. System rabatów z międzywojnia nie przetrwał do dziś, ale księgarze nadal obchodzą swoje święto właśnie 13 grudnia.
Przed pięcioma laty Instytut Książki uruchomił program „Certyfikat dla małych księgarni”, realizowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Program opiera się na założeniu, że małe, lokalne księgarnie to nie tylko miejsca handlu książkami, lecz przestrzenie kreatywne, centra dostępu do kultury, które realnie kształtują literackie gusta lokalnych społeczności. Ma on przede wszystkim zahamować obserwowany od wielu lat spadek liczby małych księgarni, a dzięki udzielonemu wsparciu zapewnić im możliwość lepszej promocji. Środki otrzymane przez księgarnie w ramach programu są przeznaczane na pokrycie kosztów czynszu i innych opłat stałych dotyczących utrzymania lokalu czy wsparcie bieżącej działalności (zakup niezbędnych licencji czy wyposażenia księgarni).
Dzięki „Certyfikatowi dla małych księgarni” właściciele lokalnych księgarni mogą rozwijać swoje inicjatywy, organizować warsztaty, spotkania autorskie i wydarzenia literackie. Obecnie trwa piąta edycja programu, w której dofinansowanie otrzymało sto niezależnych księgarni. Do 2025 roku włącznie wsparcie uzyskały 504 takie miejsca w całej Polsce, a jego wysokość wyniosła 8 995 806,00 zł.
Instytut Książki ściśle współpracuje również ze Stowarzyszeniem Księgarzy Polskich – także podczas prac nad Ustawą o książce, której jednym z głównych celów jest stworzenie jak najlepszych warunków funkcjonowania dla księgarń.
Wsparcie dla księgarń niezależnych jest szczególnie istotne w mniejszych miastach i miejscowościach, gdzie nie ma tak rozbudowanej infrastruktury czytelniczej jak w dużych aglomeracjach. W 2025 roku dofinansowanie trafiło między innymi do Zielonek, Kęt, Łęcznej, Buka i Paska, czyli tam, gdzie dyskusje o książkach i życiu kształtują lokalną świadomość literacką.
***
Drogie Księgarki i Księgarze, z okazji jutrzejszego święta chcielibyśmy podziękować Wam za zaangażowanie na rzecz promocji czytelnictwa i dobrej literatury. Życzymy Wam wielu czytelniczek i czytelników, dużo pomyślności i zawodowej satysfakcji!