Instytut Książki

Anna Fryczkowska w „Cyrkówce Mariannie” stworzyła inspirowaną prawdziwą historią powieść o artystce cyrkowej i malarce ludowej Mariannie Razik. Do napisania tej wspaniałej książki, pisarkę zainspirował obraz, który zobaczyła podczas wizyty w Muzeum Mazowieckim w Płocku przedstawiający Cyrk Razików. Autorka cały rok spędziła na poszukiwaniu informacji o niezwykłym życiu cyrkówki Marianny i jej męża Franciszka.

Mariannę poznajemy, gdy po wojennej zawierusze powraca do domu rodzinnego w Mdzewie na Mazowszu. Jest pokiereszowana przez wojnę. Przeżyła prace przymusowe w Wejherowie. Po wkroczeniu Armii Czerwonej cudem udało jej się powrócić do domu. Nigdy nie chciała mówić o tym, co przeżyła. Bała się kontaktu z ziemią, bo czuła w niej ciała pomordowanych ludzi. Całe dnie spędzała na drzewie, jakby chciała zniknąć. Bliscy z trudem tolerowali jej zachowanie. Wtedy w wiosce zjawił się Franciszek Razik, daleki krewny Marianny. Przed wojną był atletą cyrkowym. Jego wojna też nie oszczędziła. Między tym dwojgiem znękanych ludzi zrodziła się wyjątkowa więź, a z czasem niełatwa miłość. Wspólnie postanowili stworzyć dwuosobowy cyrk “światowej sławy” i wyruszyć w artystyczną wędrówkę jako Marisse i Arnoldo Botticellisse.

Autorka pokazała życie Marianny w sposób niezwykle ciekawy. Powieść trochę przypomina dziennik samej artystki, a trochę wywiad. W powieści występuje  dwóch narratorów: pierwszo- i trzecioosobowy. Ten sposób narracji przypomina snucie opowieści. Język powieści jest dostosowany do sposobu myślenia głównej bohaterki. Tekst przeplatany jest fragmentami artykułów prasowych dotyczących małżeństwa Razików, co dodaje mu wiarygodności. Tytuły rozdziałów to różne nazwy matki boskiej, np. matka boska radosna. Marianna, kobieta bardzo religijna, zawsze polegała na jej wsparciu na wszystkich etapach swojego życia.

“Cyrkówka Marianna” to opowieść o cyrkowym życiu na tle wstrząsającego obrazu powojennej Polski – zniszczonej i biednej. Autorka, nigdy wprost nie opowiada o okropnościach wojny czy trudach życia. Wspomina o tym mimochodem i to właśnie sprawia, że pewne wydarzenia i słowa bohaterów mocno wpływają na czytelnika. Marianna Razik to prosta kobieta wychowana do posłuszeństwa mężczyźnie. A mimo to rozpoczęła wędrowne życie. Budzi podziw jako kobieta niepokorna, sprzeciwiająca się stereotypom i regułom komunistycznej rzeczywistości.

„Cyrkówka Marianna” to powieść, która wciąga od pierwszych stron. Anna Fryczkowska stworzyła wspaniałą księgę życia mądrej kobiety. Czytelnik wierzy w każde słowo wypowiadane na kartach powieści przez główną bohaterkę. Książka pokazuje, że można pięknie żyć nawet w trudnych czasach. To książka, która daje nadzieję. 

Recenzja maj 2025 – dorośli

Małgorzata Trela

DKK w Nowej Dębie, woj. podkarpackie