Historia Instytutu Książki

Polskie wystąpienie we Frankfurcie było dużym sukcesem, dlatego że zaowocowało dziesiątkami wydanych tytułów, ale także dlatego, że zapoczątkowało systematyczne działania na rzecz promocji polskich autorek i autorów. Zespół został utrzymany – choć budżetowo i instytucjonalnie jego sytuacja była niepewna i zmienna – i powierzano mu nowe zadania.

Grupa pod kierownictwem Lemppa zajęła się, między innymi, organizacją Festiwalu Europalia w Belgii (2001; poświęcony był w całości polskiej kulturze), Roku Polskiego w Hiszpanii (2002), Roku Polskiego w Szwecji (2003) i przygotowaniem honorowego wystąpienia na Międzynarodowych Targach Książki Dziecięcej w Bolonii (2003). Był to bowiem czas tuż przed przyjęciem Polski do Unii Europejskiej i ówczesne władze dostrzegły konieczność prowadzenia polityki kulturalnej w taki sposób, by kreować pozytywny wizerunek kraju. Wraz z nowymi obszarami językowymi w Zespole pojawiali się nowi członkowie.

Kiedy do życia powołany został Instytut Książki, zakres jego obowiązków został względem działań Zespołu Literackiego podwojony: oprócz promocji literatury polskiej za granicą Instytut Książki miał się także zajmować czytelnictwem w kraju. Pierwszy aspekt działalności rozwijano sukcesywnie przez kolejne lata, wprowadzając nowe elementy.

By polska książka trafiła do zagranicznego czytelnika, przejść musi długą drogę, a w proces ten zaangażowane są różne osoby: wydawcy, tłumacze, agenci, sami twórcy; zagraniczny wydawca musi się o danym tytule dowiedzieć, otrzymać konieczne materiały, czasem próbkę przekładu; często sami tłumacze aktywnie wyszukują wydawców dla „swoich” autorów. Opublikowana książka potrzebuje później promocji na miejscu, w mediach, ale też np. poprzez udział autorki czy autora w festiwalach literackich.

Celem programów zagranicznych Instytutu Książki jest zapewnienie kompleksowego wsparcia na wszystkich etapach tego procesu. Na tym polu dzisiejsza działalność Instytutu jest bezpośrednią kontynuacją pracy zapoczątkowanej przez Zespół Literacki. W kolejnych latach Instytut Książki pojawiał się zatem regularnie na najważniejszych targach książki na całym świecie – na większości liczących się imprez w Europie, ale także w USA, Argentynie, Meksyku, Brazylii, Indiach, Chinach, Zjednoczonych Emiratach Arabskich i na Tajwanie – często w roli gościa honorowego. Inicjowano nowe programy adresowane do tłumaczy, w tym pobyty w Kolegium Tłumaczy, seminaria dla zagranicznych wydawców oraz nagrody, przede wszystkim Transatlantyk – honorujący najbardziej zasłużonych ambasadorów polskiej literatury.